Heb je vijand lief
Marc Massaer
Broeders en zusters in Christus,
Wat wij vandaag in de evangelielezing van Jezus te horen krijgen, is wel zeer revolutionair. Het is zo radicaal anders dan wat er in de wereld te koop is, dat we moeten zeggen: dit is geen menselijke wijsheid maar wijsheid van God die spreekt.
Mahatma Ghandi wilde geen geweld gebruikten om conflicten op te lossen. Hij wilde een verandering in zijn land bereiken door mensen met elkaar te verzoenen en te streven naar een vreedzame houding jegens elkaar.
Jezus gaat nog een stapje verder. Niet alleen spoort Hij zijn leerlingen aan geen weerstand te bieden aan onrecht, Hij zegt zelfs dat zijn leerlingen hun vijanden dienen te beminnen en voor hen dienen te bidden. Geen oog om oog, tand om tand; geen kwaad met kwaad vergelden en zinnen op wraak. De liefde moet centraal staan bij de navolging van Jezus.
Als je conflicten oplost met kwaad doen en zelfs wapens en geweld gebruikt, dan kom je in een spiraal van geweld terecht met ellende en verdriet tot gevolg. Juist om die spiraal te doorbreken is Jezus op aarde gekomen. Het unieke van Zijn verkondiging is de vergeving en de verzoening tussen God en de mensen en tussen de mensen onderling. Dit is niet vanzelfsprekend en eenvoudig en dat weten we maar al te goed. Moralisten hebben met deze uitspraak over het onrecht geworsteld en ook met die over het liefhebben van vijanden. Wanneer mogen we wapens gebruiken? Kan een oorlog gerechtvaardigd zijn? Het kwade onbeperkt zijn gang laten gaan, strookt natuurlijk niet met ons gevoel van rechtvaardigheid. Er is in ons katholieke geloof ook nog zo iets als het recht op zelfverdediging.
Met onrecht omgaan is niet zo eenvoudig. Zelfs de apostel Petrus heeft ermee geworsteld. Toen Jezus gevangen genomen werd in de Hof van Olijven heeft Petrus het zwaard getrokken om Hem te verdedigen. De reactie van Jezus is opmerkelijk: Petrus, steek dat zwaard weg; ik heb legioenen engelen die mij kunnen verdedigen. Wie naar het zwaard grijpt, komt erdoor om. Als je kwaad doet, zal het kwade als een boemerang naar je terugkeren.
Jezus spoort ons ertoe aan een radicaal andere visie op de medemens te ontwikkelen. Hij wil niet alleen dat wij geen geweld gebruiken, hij wil dat wij onze vijanden beminnen en voor hen bidden. Onze vijand komt daarmee hopelijk tot inzicht en verandert. Daarmee wil Jezus er ook op wijzen dat de kracht van het gebed wonderen kan doen. Dat je het kwade moet overwinnen door het goede te doen. Doe goed zonder onderscheid te maken. Immers, God laat de zon opgaan over de goeden en de slechten. Jezus verruimt onze blik door in de vijand een mens te zien, in de hoop dat de vijand hetzelfde doet.
Als iemand goed is voor mij, moet ik iets terugdoen. Zo denken is heel menselijk. Echter, enkel die mensen goed doen die mij liggen of die iets voor mij gedaan hebben, is geen grenzeloze liefde maar berekening. Zoals onze Hemelse Vader volmaakt en heilig is, zo roept Jezus ons op om te streven naar de volmaakte liefde.
Wij moeten kunnen aanvaarden dat God diegene bemint die kwaad op ons is of op wie wij boos zijn. Hiermee wordt niet gezegd dat God het onrecht dat iemand berokkent, goedpraat. Bij God horen barmhartigheid en gerechtigheid. "Rechtvaardigheid zonder barmhartigheid is wreedheid; barmhartigheid zonder rechtvaardigheid is ontwrichting" (Thomas van Aquino).
Het hart van de mens ombuigen en veranderen kan alleen maar door Gods Geest, die het hart van de mens raakt.
De geschiedenis is vol vetes, spanningen en oorlogen, die zich ook nu nog elke dag voordoen, maar Gods Geest brengt vrede.
Om in een huwelijk of een gezin spanningen en verdeeldheid te voorkomen of te verminderen is het belangrijk je huwelijk of je gezin aan Maria en God toe te vertrouwen en samen te bidden om hun zegen en bescherming. De liefde mag niet blijven hangen in een gevoel. Liefde is meer dan dat. Het is de wil en de levenslange inzet om de ander gelukkig te maken en het samen goed te hebben. Iedereen dient zijn steentje daartoe bij te dragen en te zorgen voor een goede en liefdevolle sfeer.
Moge de H. Maria, die ons aller Hemelse Moeder is, ons helpen om te leven vanuit een onbaatzuchtige liefde, die zowel aandacht heeft voor God als voor de mens. Amen.